Tam Tạng Kinh Điển trong truyền thống Nam truyền Phật giáo (Theravāda) được gọi là Tipiṭaka (Pāli) – có nghĩa là Ba Tạng. Đây là bộ sưu tập kinh điển nền tảng, chứa đựng toàn bộ giáo lý mà Như Lai đã truyền dạy cho các đệ tử trong suốt 45 năm hành đạo. Ba Tạng đó gồm:
1. Kinh Tạng (Sutta Piṭaka) – Tạng Kinh
Đây là phần ghi lại các bài thuyết giảng của Như Lai cho hàng đệ tử, vua chúa, cư sĩ và các chúng sinh khác.
Nội dung chính:
- Những lời dạy thực tiễn, tập trung vào đạo đức, thiền định và trí tuệ.
- Bao gồm nhiều thể loại: đối thoại, bài giảng ngắn và dài, ẩn dụ, truyện kể.
- Được chia thành 5 bộ lớn:
- Dīgha Nikāya – Trường Bộ Kinh (các bài kinh dài)
- Majjhima Nikāya – Trung Bộ Kinh (các bài kinh trung bình)
- Saṃyutta Nikāya – Tương Ưng Bộ Kinh (các bài kinh theo chủ đề)
- Aṅguttara Nikāya – Tăng Chi Bộ Kinh (các bài kinh theo số đếm)
- Khuddaka Nikāya – Tiểu Bộ Kinh (gồm nhiều tác phẩm nhỏ như Kinh Pháp Cú, Kinh Vô Ngã Tướng…)
2. Luật Tạng (Vinaya Piṭaka) – Tạng Luật
Đây là bộ sưu tập các quy tắc giới luật mà Như Lai đã đặt ra để điều hành Tăng đoàn.
Nội dung chính:
- Giới luật cho Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni.
- Các điều khoản về đời sống tu hành, cư xử, sinh hoạt trong Tăng đoàn.
- Các câu chuyện minh họa việc hình thành giới luật.
Mục đích là giúp người xuất gia sống hòa hợp, thanh tịnh, và đạt được giải thoát.
3. Luận Tạng (Abhidhamma Piṭaka) – Tạng Luận
Phần này phân tích sâu sắc về tâm lý học, triết học và bản chất thực tại theo góc nhìn Phật học.
Nội dung chính:
- Trình bày các pháp (dhamma) một cách hệ thống, vi tế.
- Phân tích tâm (citta), tâm sở (cetasika), sắc pháp (rūpa), và Niết-bàn (nibbāna).
- Là nền tảng cho thiền quán (Vipassanā).
Đây là phần rất trí tuệ, phù hợp cho người đã có căn cơ vững chắc.
Tổng Kết:
Tam Tạng Kinh Điển là ngọn đèn sáng soi đường cho người thực hành theo con đường chánh pháp.
- Kinh là lời chỉ dạy.
- Luật là nếp sống đạo đức.
- Luận là trí tuệ quán chiếu.
Chúng cùng nhau giúp người học Pháp đi sâu vào thực hành, giữ giới, tu định, phát huệ – tiến đến đoạn diệt khổ đau, đạt giải thoát.

So sánh bộ Nikaya Pali tạng với bộ Hán Tạng A-Hàm:

Một số quy ước cần biết khi đọc để hiểu các tham số ghi trong kinh điển:

Download sách ebook về máy bằng link bên dưới:
Kinh Trường Bộ
Kinh Trung Bộ
Kinh Tương Ưng Bộ
Kinh Tăng Chi Bộ
Kinh Tiểu Bộ Tập 1
Kinh Tiểu Bộ Tập 2
Kinh Tiểu Bộ Tập 3
Kinh Tiểu Bộ Tập 4
Kinh Tiểu Bộ Tập 5
Kinh Tiểu Bộ Tập 6
Kinh Tiểu Bộ Tập 7
Kinh Tiểu Bộ Tập 8
Kinh Tiểu Bộ Tập 9
Kinh Tiểu Bộ Tập 10